خواص ارده: ۷ خاصیت شگفت‌انگیز و روش تهیه سنتی
ارده چیست و خواص ارده کدام است؟
ارده از کنجد پوست‌کنده و بوداده تهیه می‌شود که با ساییدن فراوان دانه‌ها، به مایع غلیظی تبدیل می‌گردد. یکی از مزایای مهم ارده طبع گرم و تر آن است که سبب افزایش انرژی بدن و بهبود میل جنسی می‌شود. به همین خاطر، مردم یزد ضرب‌المثلی دارند: «ارده خوراک مرده»؛ یعنی مصرف ارده حتی افراد کم‌انرژی را قوی و پرانرژی می‌کند.
خواص ارده برای بدن
۱. افزایش میل جنسی و انرژی
ارده به دلیل طبع گرم و مواد مغذی فراوان، به خصوص برای تقویت قوای جنسی توصیه می‌شود.
۲. کمک به چاقی سالم
از آنجایی که ارده انرژی و کالری بالایی دارد، برای افرادی که نیاز به افزایش وزن دارند مناسب است.
۳. کاهش اشتها
مصرف ارده موجب سیر شدن طولانی‌مدت و کاهش میلی به خوردن بیشتر می‌گردد.
۴. نرم‌کنندگی موثر
چه به صورت خوراکی و چه مصرف موضعی، ارده به نرم شدن سفتی‌های بدنی (داخلی و خارجی) کمک می‌کند.
۵. بازکننده دمل و مسکن درد
از ارده و خواص ارده می‌توان برای باز کردن دمل‌ها و تسکین درد ناشی از سوختگی‌ها استفاده کرد.
۶. دیر هضم بودن
افراد با مشکلات گوارشی ممکن است پس از مصرف ارده کمی دیرتر احساس سبکی کنند؛ اما با مصرف مصلحات مثل عسل و سرکه، هضم بهبود می‌یابد.
۷. تنوع در مصرف
ارده را می‌توان با عسل، شیره انگور و حتی شکر مصرف کرد؛ این ترکیب‌ها علاوه بر تغییر طعم، خواص ارده بهبود می یابد.
طرز تهیه ارده سنتی
۱. پوست‌گیری کنجد:
کنجدهای با کیفیت را در دستگاه پوست‌گیر (شبیه همزن صنعتی) خراش می‌دهند.
۲. خیس کردن در آب نمک:
دانه‌ها برای جداسازی کامل پوسته، در حوضچه آب نمک قرار می‌گیرند؛ پوسته‌ها ته‌نشین شده و کنجد روی آب می‌ماند.
- جمع‌آوری و خشک کردن:
کنجدهای پوست‌کنده را با حرارت کم در تنور حدود یک تا دو روز بو می‌دهند تا کاملاً خشک و معطر شوند.
- ساییدن کنجد:
پس از خشک شدن، دانه‌ها را در دستگاه ارده‌گیر (آسیاب سنگی قدیم) می‌ریزند تا کاملاً له شده و به مایع ارده تبدیل شوند.
محصولات جانبی و مدرن ارده
- ارده با عسل: معروف‌ترین ترکیب ارده که عسل، مصلح اصلی آن است.
- ارده با شیره: شیره جایگزین عسل بوده و برای تنوع طعم مناسب است.
- حلوا ارده: ترکیب ارده با شکر، چوبک و سفیده تخم‌مرغ و طعم‌دهنده‌هایی مانند هل.
- ارده دانه‌های دیگر: در گذشته با مغزهایی چون پسته و زردآلو نیز ارده تهیه می‌شد. هر کدام خواص همان مغز را دارا هستند.
- دستگاه‌های جدید (کره‌گیری): امروزه دستگاه‌هایی شبیه چرخ‌گوشت با ماردون‌های قوی، تولید ارده یا “کرم کنجد” را راحت‌تر کرده‌اند؛ اگرچه کیفیت ساییدن آن‌ها به اندازه آسیاب سنگی نیست.
نکته: به هر مایعی که از ساییدن دانه‌ها به دست می‌آید، به جز کنجد، به اشتباه “کره” می‌گویند (مانند کره بادام‌زمینی)، در حالی که نام درست برای کنجد “ارده” است.
استفاده‌ها و نکات تغذیه‌ای ارده
- بهتر است ارده با عسل یا سرکه میل شود تا طبع آن متعادل و هضمش آسان‌تر گردد.
- به دلیل کالری بالا، مصرف آن باید با مشورت پزشک یا متخصص انجام شود.
- افرادی که ناراحتی کبد یا معده دارند، باید با احتیاط مصرف کنند.
جدول ارزش غذایی و نکات کلیدی ارده
| خاصیت | توضیح |
|---|---|
| طبع | گرم و تر |
| انرژی بالا | دارد |
| مصلحات | عسل، سرکه |
| محصولات جانبی | ارده+عسل، ارده+شیره، حلوا ارده، ارده پسته |
| مصرف خوراکی/موضعی | هر دو روش مفید |
| دستگاه تهیه سنتی | آسیاب سنگی، پوست‌گیری و خشک‌کردن با حرارت ملایم |
| دستگاه مدرن | دستگاه ارده‌گیر یا کره‌گیر با ماردون |
سوالات متداول درباره ارده
۱. ارده چیست و چطور تهیه می‌شود؟
ارده از ساییدن کنجد بو داده و پوست‌کنده به دست می‌آید و مراحل آن شامل پوست‌گیری، شستشو، خشک‌کردن و آسیاب کردن است.
۲. مصرف ارده برای چه کسانی مناسب نیست؟
افرادی که مشکلات کبدی یا گوارشی دارند باید با احتیاط و مشورت پزشک مصرف کنند.
۳. بهترین ترکیب برای مصرف ارده چیست؟
ارده را بهتر است با عسل یا شیره میل کنید؛ عسل مصلح آن است و به هضم کمک می‌کند.
۴. آیا ارده چاق‌کننده است؟
بله، به دلیل کالری و چربی‌های مفید، مناسب برای افراد لاغر بوده و انرژی زیادی فراهم می‌کند.
۵. آیا کره کنجد و ارده تفاوت دارند؟
بله، ارده نام مایع حاصل از ساییدن کنجد است؛ اصطلاح “کرم کنجد” برای دستگاه‌های مدرن استفاده می‌شود، اما نام درست همان ارده است.
